Pole gry – górna część z przeszkodami

Ta część znajduję się u góry i składa się z otworu, przez który kulka wpada na pole gry, dwóch ramp (z lewej i prawej strony) po których spada niżej. Jest również 30 gwoździ przez które kulka musi, odbijając się, spadać niżej i ruchomego klauna, który próbuje złapać ją do swojego koszyka. Jeżeli mu się nie uda, kulka spada jeszcze niżej i ucieka z pola gry przez ukryty otwór.

Całość wykonana jest ze sklejki i ma wycięte otwory – jeden górny gdzie pojawi się kulka i szeroki otwór konieczny do poruszania klaunem i ucieczki kulki z pola gry po złapaniu do koszyka. Jest jeszcze jeden otwór na dole, który służy do ucieczki kulki z pola gry w przypadku kiedy nie złapie jej klaun.

W górnej części pola gry (z tyłu) będę montował dwie śruby, na których będzie zamocowany cały mechanizm podnoszący kulkę do góry. W moim prototypie, który jest już gotowy a który został zrobiony na podstawie niemieckiej instrukcji śruba nie wygląda dobrze i muszę zrobić własną wersję.

Niewidoczna strona

Normalnie jest to zwykła śruba z nakrętkami. U góry musiałem wywiercić i gwintować otwór na dodatkową śrubę do której można zamocować płaskownik. To rozwiązanie nie przypadło mi do gustu z tego względu, że po pierwsze nie wygląda estetycznie, występują luzy i gwintownie otworu w środku śruby jest zbyt skomplikowane.

Zrobiłem więc własny wariant tego elementu i w nowej maszynie.

Chromowany dystans z dwoma śrubami imbusowymi i tulejką, która ma likwidować opór, luzy i pasować idealnie do płaskowanika ciętego laserowo. Więcej na ten temat w dziale mechanizm.

Widoczna strona

Po widocznej stronie górnej części pole gry wszystkie elementy będą wykonane z mosiądzu lub w nowszej wersji ze stali nierdzewnej:

• okrągła zaślepka wylotu kulki
• rampy po których spada kulka
• zaślepka podłużnego otwory dzięki której porusza się klaun
• cienkie płaskowniki z blachy miedzianej lub stali nierdzewnej do maskowanie połączenia górnej i dolnej części – ucieczka kulki z pola gry

Gwoździe stalowe jednak również w kolorze złotym lub mosięźnym.

Pole gry – dolna część z monetami

Dolna, grubsza sklejka jest przeznaczona do przechowywania żetonów i posiada koło zębate, dzięki któremu żetony są wypłacane jako nagroda ze złapania kulki.

Po widocznej stronie ma tylko kwadratowy otwór, przez który żetony wpadają na widoczną stronę, jest w kolorze czarnym i mocowane są do niej mosiężne lub stalowe elementy, które pozwalają na przesuwanie się monet lub żetonów oraz duża zębatka z elementem zwalniającym.

W dziale mechanizm opiszę w jaki sposó moneta lub żeton pojawia się w tym miejscu po wrzuceniu jej do maszyny (z prawej strony na górze obudowy).

Zapytacie co dzieje się z wrzuconą monetą w sytuacji kiedy zapełniony jest cały „bank” (25 monet jest już na miejscu i czeka na wygraną)? Następna moneta wpada przez ten otwór, odbija się od ostatniej monety w banku i spada do pojemnika w środku obudowy. Proste prawda? Taka duża skarbonka wisząca na ścianie.

Warianty ucieczki kulki

Są dwa warianty ucieczki kulki. Jeden, kiedy kulka nie zostanie złapana – wraca na miejsce startowe z tyłu maszyny i druga opcja kiedy klaun złapie kulkę. Wtedy zwalniany jest mechanizm, koło zębate się obraca i kilka żetonów „ląduje” na tacy, po czym kulka wraca na miejsce startowe i czeka na wrzucenie kolejnego żetonu.

Do rozwiązania będzie też problem, kiedy klaun nie zostanie jeszcze przesunięty maksymalnie na lewo a w tym czasie zostanie wrzucona moneta. Ale to już w dziale Mechanizm.

Artykuł Bajazzo budowa – pole gry pochodzi z serwisu Fotografia wnętrz Wrocław | Jacek Bernatek - profesjonalny fotograf wnętrz.

Obudowa

Po fazie projektowania przystępujemy do budowy. Wykorzystam drewno klejone ponieważ lita deska może z czasem wypaczać się i pękać a w tym przypadku nie ma takiej możliwości. Zastosowałem deski dębowe o grubości 18mm, płytę z tyłu mdf o grubości 5mm i szybę w drzwiach o grubości 4mm.

Dla wyjaśnienia, obudowa to drewniana skrzynka składająca się z podstawy, dwóch ścianek i góry oraz tylnej ścianki, która spina całość i zakrywa mechanizm. Dolna i górna część może być fazowana lub frezowana frezem ozdobnym.

Stosuję połączenia kołkowe oraz wkręty do drewna tak do obudowy jak i do drzwi maszyny.

Należy również pamiętać o zamocowaniu tylnej ścianki we frezowanym rowku w obudowie. Można ją wykonać ze sklejki lub litego drewna. Ja stosuję płyty mdf. Jest łatwy w obróbce i nie wypacza się jak sklejka.

Drzwiczki

Drzwi do maszyny to cztery elementy połączone na kołki i wkręty. Należy pamiętać, że górna i dolna część nie są takiej samej wysokości. Aby zachować kąty proste możemy posłużyć się ściskami. Wokół wewnętrznego otworu frezujemy ozdobny rowek na wszystkich stronach.

W dolnej części muszą się jeszcze pojawić otwory na pokrętło sterujące i wyrzut monet z tacką mosiężną. Dlatego będą wykonane w późniejszym czasie. W drzwiach również muszą być frezowane rowki, w których na samym końcu będzie wstawiona szyba.

Niezbędne prace

W tych dwóch elementach musimy jeszcze:

• zamocować zawiasy – najlepiej pasujące do mosiężnych elementów wnętrza
• spasować całość – musi być lekki luz między drzwiami i obudową
• wywiercić otwory na wrzucanie monet i atrapę zwrotu monet
• przeszlifować brzegi i niedokładności łączeń
• w tylnej ścianie dodać otwory do zawieszenia maszyny na ścianie
• wyfrezować rowek na szybę
• dodać punkty mocowań dla pola gry – gwintowane wstawki di drewna
• wywiercić otwór na zamek i zamocować zaślepkę
• nałożyć bejcę i polakierować całość na wybrany kolor

Artykuł Bajazzo budowa – obudowa pochodzi z serwisu Fotografia wnętrz Wrocław | Jacek Bernatek - profesjonalny fotograf wnętrz.

Plan papierowy

W tym poradniku będę się odwoływał do wspomnianej pracy i zastosowanych tam porad i materiałów jednak od początku chcę zbudować maszynę po swojemu. Nie będzie to idealna replika lecz udoskonalona wersja wykonana przy pomocy materiałów narzędzi dostępnych współcześnie.

Pierwsze co rzuca się w oczy to przeniesienie wrzutu monet na bok maszyny. Poprawi to wygląd i pozwoli w przyszłości na dodanie separatora monet. W tej chwili zostawiłem na niego miejsce we wnętrzu. Druga rzecz to inna kolorystyka. Dół będzie w kolorze czarnym co ładniej się komponuje z mosiężnymi elementami. Należy również poprawić postać klauna. Przystosować całość do monet 2 złotowych, zmienić mechanizm i elementy wnętrza tak aby były dostępne w naszym kraju.

Swego czasu zacząłem projektować wszystko na papierze i przenosić potem do programu Adobe Illustrator. Następnie robiłem wydruki 1:1 i mogłem wszystko idealnie rozplanować we wnętrzu. Na tym etapie wychwyciłem też kilka błędów zrobionych w niemieckim wydaniu.

Po pewnym czasie musiałem zmienić program wektorowy na AutoCad. Dzięki temu wszystkie elementy metalowe mam w wersji cyfrowej, gotowe do cięcia laserowego lub strumieniem wody. Na papierze pozostają notatki i zmiany wymiarowe.

Projektowanie komputerowe

Bez komputera jak bez ręki. W tej chwili używam AutoCad i dzięki niemu mogę projektować poszczególne części, sprawdzać ich wzajemne położenie, testować ruchy mechanizmu. Wycinam laserowo gotowe części zamiast robić je ręcznie, co skraca czas budowy i powoduje, że części są idealnie równe i powtarzalne.

Nie obyło się bez kilku zmian tej samej części – po zamontowaniu „wychodzą” różne nieprawidłowości i brak spasowania.

Cały plan maszyny mam w komputerze i mogę na bierząco sprawdzać wymiary, robić zmiany i projektować dodatkowe elementy lub zmieniać stare. Polecam tak właśnie zacząć swoją budowę.

Przydatne sztuczki

W niektórych etapach budowy wcześniejsze projektowanie części na komputerze jest po prostu nieodzowne. Oto kilka przykładów:

Rozmieszczenie i wbicie w odpowiednim miejscu kilkudziesięciu gwoździ od których odbija się kulka. Odległości między nimi muszą być takie same i mierzenie miarką lub linijką nie ma większego sensu. Lepiej zaprojektować to w komputerze. Na kartce A4 wydrukować gotowy plan, przyłożyć do planszy gry, wbić gwoździe w odpowiednie punkty po czym zerwać kartę.

Trzeba też zaprojektować odpowiednie miejsce na przesuwające się monety lub żetony. Ostatnia moneta musi być w takim położeniu aby kolejna po odbiciu od niej wpadała do pojemnika. Po wypłaceniu monet, każda kolejna musi za to wpadać w miejsce, które się zrobiło puste.

Takich problemów jest więcej i bez projektowania komputerowego budowa może się nigdy nie skończyć.

Artykuł Bajazzo budowa – projektowanie pochodzi z serwisu Fotografia wnętrz Wrocław | Jacek Bernatek - profesjonalny fotograf wnętrz.

Jednak największe zainteresowanie i największe tłumy można było zaobserwować przy niewielkiej skrzynce z ruchomym pajacem czy też klaunem, który poruszał się po wrzuceniu monety. W zależności od szczęścia lub zręczności mogłeś wygrać jedną lub kilka monet.

Z pewnością w tamtym czasie nikt nie wiedział, że ta maszyna zręcznościowa nosi nazwę Bajazzo lub The Clown i ma już historię liczoną w dziesiątkach lat. Maszyny spotykane w Polsce były zazwyczaj zużyte i nie działały już jak nowe, ale zabawa była przednia. Już wtedy chciałem mieć coś takiego w domu. Teraz po wielu latach zdobyłem wreszcie plany i marzenie małego chłopca może się spełnić.

Działanie maszyny Bajazzo

Maszyny tego typu działają całkowicie bez prądu, w pełni mechanicznie i to właśnie jest najbardziej ciekawe. Wszystkie mechanizmy poruszają się dzięki sile mięśni grającego i grawitacji.

Zasada jest bardzo prosta. Wrzucasz monetę i w tym samym momencie kulka, która jest w środku zostaje odblokowana i jest gotowa do gry. Kręcąc pokrętłem przesuwamy klauna w prawą stronę do momentu aż kulka pojawi u góry, stoczy po rampach i wpadnie między metalowe szpilki. Zadaniem gracza jest poruszać klaunem w taki sposób by złapał kulkę do wiaderka, które trzyma w rękach. Jeżeli ci się to uda następuje wypłata nagrody. W przeciwnym wypadku kulka wraca w pierwotne położenie i czeka na następną monetę. Prawda, że proste.

Potrzebne umiejętności

Bez wątpienia rozpoczynając budowę nie miałem pojęcia, że tak prosta gra może być tak trudna do wykonania i będzie wymagać znajomości aż tylu umiejętności manualnych. Szczerze podziwiam robotników sprzed ponad wieku, którzy wiele pracy musieli wykonać ręcznie. Nie było po prostu maszyn, które dzisiaj można kupić w każdym markecie budowlanym. Jednocześnie zawsze zastanawiam się jak wykonywali niektóre elementy, które współcześnie nie można już odtworzyć w takiej samej formie.

Przystępując do budowy każdy musi się zastanowić czy posiada odpowiednie umiejętności. W trakcie pracy będziesz musiał:

• obrabiać elementy drewniane
• frezować rowki i prowadnice
• wiercić otwory
• ciąć i giąć elementy metalowe
• lutować
• toczyć elementy metalowe
• gwintować
• przycinać, skręcać i cały czas myśleć jak to wszystko złożyć w jedną całość

Wytyczne do projektu

Przed rozpoczęciem budowy zrobiłem wstępny projekt i naszkicowałem wstępne założenia, którymi będę się kierował w dalszej pracy. Przyjąłem, że mogę dokonać własnych zmian konstrukcyjnych i nie będzie to dokładna replika oryginalnej maszyny. Istniało bardzo wiele wersji Bajazzo. Różnią się sylwetką klauna, miejscem gdzie ucieka kulka z pola gry, rozmieszczeniem monet i kołem do wypłat. Zasada, która mi przyświeca w pracy – maszyna ma działać bez zacięć i problemów.

Prawdopodobnie zrezygnuję z separatora monet ponieważ maszyna będzie użytkowana w domu więc nie istnieje ryzyko, że ktoś będzie wrzucał inne monety niż 2 złotowe.

Co do monety dwuzłotowej muszę przerobić cały mechanizm a oryginalnie projekt zakładał użycie 10 feningów, które już nie są w obiegu. Więcej w następnej części.

Całość będzie wykonana z materiałów dostępnych współcześnie i w 100% ekologiczna – tylko drewno, metal i szkło.

W kolejnych częściach, podczas trwania budowy będę opisywał kolejne etapy. Mogą wystąpić dłuższe przerwy w pisaniu tej instrukcji jeden zaglądajcie tutaj od czasu do czasu i sprawdzajcie postępy. Jedno mogę zagwarantować – Bajazzo na 100% powstanie. 

Z prawej strony jest dostępny cały czas pełen spis wszystkich etapów a na dole prezentowane są zdjęcia dotyczące konkretnego rozdziału. A więc do roboty!

Artykuł Bajazzo budowa – wstęp pochodzi z serwisu Fotografia wnętrz Wrocław | Jacek Bernatek - profesjonalny fotograf wnętrz.